Surah Az-Zariyat
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيْمِ
وَالذّٰرِيٰتِ ذَرْوًاۙ١
Waż-żāriyāti żarwā(n).
[1]
Demi (angin) yên nerbangke lebu,
فَالْحٰمِلٰتِ وِقْرًاۙ٢
Fal-ḥāmilāti wiqrā(n).
[2]
serto awan yên ngandung (ujan),
فَالْجٰرِيٰتِ يُسْرًاۙ٣
Fal-jāriyāti yusrā(n).
[3]
serto (baito-baito) yên belayar ngen muda,
فَالْمُقَسِّمٰتِ اَمْرًاۙ٤
Fal-muqassimāti amrā(n).
[4]
serto (malaikat-malaikat) yên mage-mage urusan,
اِنَّمَا تُوْعَدُوْنَ لَصَادِقٌۙ٥
Innamā tū‘adūna laṣādiq(un).
[5]
nian, napi yên dijanjike kepado niko ceto leser.,
وَّاِنَّ الدِّيْنَ لَوَاقِعٌۗ٦
Wa innad-dīna lawāqi‘(un).
[6]
serto nian, (dinten) balesan ceto tedados.
وَالسَّمَاۤءِ ذَاتِ الْحُبُكِۙ٧
Was-samā'i żātil-ḥubuk(i).
[7]
Demi langit yên punyo jalan-jalan, 1007
1007) Garis edar bintang, planet, serto bendo-bendo angkaso liannyo. Wenten jugo yên ngertike zatil hubuk ngen “punyo ciptoan yên sae”, “punyo aesan bintang-bintang,” atawa “punyo bangunan yên tego”.
اِنَّكُمْ لَفِيْ قَوْلٍ مُّخْتَلِفٍۙ٨
Innakum lafī qaulim mukhtalif(in).
[8]
nian, kamok leser-leser jerû keadoan lian-lian pendapet, 1008
1008) Lian-liannyo pendapet kaum musyrikin tentang Nabi Muhammad saw serto al-Qur’an.
يُّؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ اُفِكَۗ٩
Yu'faku ‘anhu man ufik(a).
[9]
dilengoske darinyo (al-Qur’an serto Rosul) wong yên dilengoske.
قُتِلَ الْخَرَّاصُوْنَۙ١٠
Qutilal-kharrāṣūn(a).
[10]
Tekutukla wong-wong yên kata bedusto,
الَّذِيْنَ هُمْ فِيْ غَمْرَةٍ سَاهُوْنَۙ١١
Allażīna hum fī gamratin sāhūn(a).
[11]
(yakni) wong-wong yên tebenem jerû keloloan serto kelalian,
يَسْـَٔلُوْنَ اَيَّانَ يَوْمُ الدِّيْنِۗ١٢
Yas'alūna ayyāna yaumud-dīn(i).
[12]
wong-wong niku betaken, “kapanla dinten balesan niku?”
يَوْمَ هُمْ عَلَى النَّارِ يُفْتَنُوْنَ١٣
Yauma hum ‘alan-nāri yuftanūn(a).
[13]
(Dinten pembalesan niku wentenla) pado dinten (sewaktu) wong-wong niku diazab di jerû api nerako.
ذُوْقُوْا فِتْنَتَكُمْۗ هٰذَا الَّذِيْ كُنْتُمْ بِهٖ تَسْتَعْجِلُوْنَ١٤
Żūqū fitnatakum, hāżal-lażī kuntum bihī tasta‘jilūn(a).
[14]
(Dikelapke kepado wong-wong niku), “Rasokela azab niko niki. Nikila azab yên kerihin kamok mintak ayun digancangke.”
اِنَّ الْمُتَّقِيْنَ فِيْ جَنّٰتٍ وَّعُيُوْنٍۙ١٥
Innal-muttaqīna fī jannātiw wa ‘uyūn(in).
[15]
Selesernyo wong-wong yên betakwa wenten di jerû taman-taman (surgo) serto mato banyu,
اٰخِذِيْنَ مَآ اٰتٰىهُمْ رَبُّهُمْ ۗ اِنَّهُمْ كَانُوْا قَبْلَ ذٰلِكَ مُحْسِنِيْنَۗ١٦
Ākhiżīna mā ātāhum rabbuhum, innahum kānū qabla żālika muḥsinīn(a).
[16]
Wong-wong niku ngembil napi yên disungke Tuhan kepado dio. Selesernyo wong-wong niku sedereng niku (di dunio) wentenla wong-wong yên bedamel sae;
كَانُوْا قَلِيْلًا مِّنَ الَّيْلِ مَا يَهْجَعُوْنَ١٧
Kānū qalīlam minal-laili mā yahja‘ūn(a).
[17]
Wong-wong niku setitik nian tilem pado waktu malem;
وَبِالْاَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُوْنَ١٨
Wa bil-asḥāri hum yastagfirūn(a).
[18]
serto pado akhir malem wong-wong niku nyatu ampunan (kepado Allah).
وَفِيْٓ اَمْوَالِهِمْ حَقٌّ لِّلسَّاۤىِٕلِ وَالْمَحْرُوْمِ١٩
Wa fī amwālihim ḥaqqul lis-sā'ili wal-maḥrūm(i).
[19]
Serto pado harto bendo wong-wong niku wentek hak peranti wong miskin yên mintak- mintak, serto wong miskin yên nano mintak- mintak.
وَفِى الْاَرْضِ اٰيٰتٌ لِّلْمُوْقِنِيْنَۙ٢٠
Wa fil-arḍi āyātul lil-mūqinīn(a).
[20]
Serto di bumi wenten tando-tando (keagengan Allah) bage wong-wong yên pecayo,
وَفِيْٓ اَنْفُسِكُمْ ۗ اَفَلَا تُبْصِرُوْنَ٢١
Wa fī anfusikum, afalā tubṣirūn(a).
[21]
serto (jugo) pado diri niko dewek. dades napi nano kamok nano peratike?
وَفِى السَّمَاۤءِ رِزْقُكُمْ وَمَا تُوْعَدُوْنَ٢٢
Wa fis-samā'i rizqukum wa mā tū‘adūn(a).
[22]
Serto di langit wenten (sebab-sebab) rejeki niko serto napi yên dijanjike kepado niko.
فَوَرَبِّ السَّمَاۤءِ وَالْاَرْضِ اِنَّهٗ لَحَقٌّ مِّثْلَ مَآ اَنَّكُمْ تَنْطِقُوْنَ ࣖ٢٣
Fa wa rabbis-samā'i wal-arḍi innahū laḥaqqum miṡla mā annakum tanṭiqūn(a).
[23]
dades demi Tuhan langit teko bumi, nian, napi yên dijanjike niku ceto tedados pecak napi yên kamok kelapke.
هَلْ اَتٰىكَ حَدِيْثُ ضَيْفِ اِبْرٰهِيْمَ الْمُكْرَمِيْنَۘ٢٤
Hal atāka ḥadīṡu ḍaifi ibrāhīmal-mukramīn(a).
[24]
Sampun napi sampe kepado niko (Muhammad) keso tamu Ibrohim (malaikat- malaikat) yên dimulioke?
اِذْ دَخَلُوْا عَلَيْهِ فَقَالُوْا سَلٰمًا ۗقَالَ سَلٰمٌۚ قَوْمٌ مُّنْكَرُوْنَ٢٥
Iż dakhalū ‘alaihi fa qālū salāmā(n), qāla salām(un), qaumum munkarūn(a).
[25]
(Imutla) sewaktu wong-wong niku masok ke panggonannyo laju ngelapke, “Salamun(salam),” Ibrohim nyimbat, “Salamun(salam)”. (Wong-wong niki niku) wong-wong yên dereng di wikankenyo.
فَرَاغَ اِلٰٓى اَهْلِهٖ فَجَاۤءَ بِعِجْلٍ سَمِيْنٍۙ٢٦
Farāga ilā ahlihī fa jā'a bi‘ijlin samīn(in).
[26]
Dadesnyo Dio kesa dengen diem-diem panggî sana’nyo, sampun niku dibaktonyo dagîng anak sapi gemû’.
فَقَرَّبَهٗٓ اِلَيْهِمْۚ قَالَ اَلَا تَأْكُلُوْنَ٢٧
Fa qarrabahū ilaihim, qāla alā ta'kulūn(a).
[27]
sampun niku disajikenyo kepado wong-wong niku. Ibrahim sampun bekelap "majeng niko nedo"
فَاَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيْفَةً ۗقَالُوْا لَا تَخَفْۗ وَبَشَّرُوْهُ بِغُلٰمٍ عَلِيْمٍ٢٨
Fa aujasa minhum khīfah(tan), qālū lā takhaf, wa basysyarūhu bigulāmin ‘alīm(in).
[28]
(Tapi wong-wong niku nano ayun nedo), kareno niku Ibrahim ngeraso takut tehadep wong-wong niku. Wong-wong niku bekelap:"nano angsal niko takut", serto wong-wong niku ngesung kabar gembiro kepadonyo ngen (kelahîran) sios buda’ alim (Ishak).
فَاَقْبَلَتِ امْرَاَتُهٗ فِيْ صَرَّةٍ فَصَكَّتْ وَجْهَهَا وَقَالَتْ عَجُوْزٌ عَقِيْمٌ٢٩
Fa aqbalatimra'atuhū fī ṣarratin fa ṣakkat wajhahā wa qālat ‘ajūzun ‘aqīm(un).
[29]
sampun niku semanyo rawu mekîk serto nepuk rainyo dewek sambîl bekelap: "(Kulo niki wentenla) sios betino tuo yên mandul".
قَالُوْا كَذٰلِكِۙ قَالَ رَبُّكِ ۗاِنَّهٗ هُوَ الْحَكِيْمُ الْعَلِيْمُ ۔٣٠
Qālū każālik(i), qāla rabbuk(i), innahū huwal-ḥakīmul-‘alīm(u).
[30]
wong-wong niku bekelap: "mak nikula Tuhan niko firmanke" selesernyo Diola yang Maha Bijaksano jugo Maha wikan.
۞ قَالَ فَمَا خَطْبُكُمْ اَيُّهَا الْمُرْسَلُوْنَۚ٣١
Qāla famā khaṭbukum ayyuhal-mursalūn(a).
[31]
Ibrahim betakên: "Napila ûrûsan niko hei sedanten utusan?"
قَالُوْآ اِنَّآ اُرْسِلْنَآ اِلٰى قَوْمٍ مُّجْرِمِيْنَۙ٣٢
Qālū innā ursilnā ilā qaumim mujrimīn(a).
[32]
wong-wong niku nyawab: "Selesernyo Kame’ diûtûs kepado kaum yên bedoso (kaum Luth),
لِنُرْسِلَ عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِّنْ طِيْنٍۙ٣٣
Linursila ‘alaihim ḥijāratam min ṭīn(in).
[33]
supayo Kame’ timpoke kepado wong-wong niku batu-batu dari tanah,
مُّسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ لِلْمُسْرِفِيْنَ٣٤
Musawwamatan ‘inda rabbika lil-musrifīn(a).
[34]
yên ditandoi di sisi Tuhan niko peranti minasoke wong-wong yên melampaui bates. 1009
1009) Batu-batu niku disung tando ngên nami wong yên ayûn dibinasoke
فَاَخْرَجْنَا مَنْ كَانَ فِيْهَا مِنَ الْمُؤْمِنِيْنَۚ٣٥
Fa akhrajnā man kāna fīhā minal-mu'minīn(a).
[35]
sampun niku Kame’ metuke wong-wong yên mukmin yên wênten di negeri kaum Luth niku.
فَمَا وَجَدْنَا فِيْهَا غَيْرَ بَيْتٍ مِّنَ الْمُسْلِمِيْنَۚ٣٦
Famā wajadnā fīhā gaira baitim minal-muslimīn(a).
[36]
serto Kame’ nano ngewênteni negeri niku, kacowali sios rompok dari wong yên pasra.
وَتَرَكْنَا فِيْهَآ اٰيَةً لِّلَّذِيْنَ يَخَافُوْنَ الْعَذَابَ الْاَلِيْمَۗ٣٧
Wa taraknā fīhā āyatal lil-lażīna yakhāfūnal-‘ażābal-alīm(a).
[37]
serto Kame’ tinggalke pado negeri niku sios tando 1010 peranti wong-wong yên takut kepado sikso yên pedî.
1010) Tando di ngeriki iola batu-batu yên betumpuk-tumpuk yên digunoke peranti minasoke kaum Luth. Wênten pulo yên ngelapke sios telago yên banyunyo item serto busuk mambunyo
وَفِيْ مُوْسٰىٓ اِذْ اَرْسَلْنٰهُ اِلٰى فِرْعَوْنَ بِسُلْطٰنٍ مُّبِيْنٍ٣٨
Wa fī mūsā iż arsalnāhu ilā fir‘auna bisulṭānim mubīn(in).
[38]
serto jugo pado Musa (wênten tando-tando kekuasoan Allah) sewaktu Kame’ ngûtûsnyo kepado Fir'aun dengên makto mukjizat yên nyato.
فَتَوَلّٰى بِرُكْنِهٖ وَقَالَ سٰحِرٌ اَوْ مَجْنُوْنٌ٣٩
Fa tawallā biruknihī wa qāla sāḥirun au majnūn(un).
[39]
dades Dio (Fir'aun) bepalîng (dari iman) besami tentaronyo serto bekelap: "Dio wên- tenla sesios tukang sîhîr atawa wong gilo."
فَاَخَذْنٰهُ وَجُنُوْدَهٗ فَنَبَذْنٰهُمْ فِى الْيَمِّ وَهُوَ مُلِيْمٌۗ٤٠
Fa akhażnāhu wa junūdahū fanabażnāhum fil-yammi wa huwa mulīm(un).
[40]
dades Kame’ sikso dio serto tentaronyo sampun niku Kame’ lemparke wong-wong niku ke jero laut, sedeng Dio namelke dameserto yê tecelo.
وَفِيْ عَادٍ اِذْ اَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الرِّيْحَ الْعَقِيْمَۚ٤١
Wa fī ‘ādin iż arsalnā ‘alaihimur-rīḥal-‘aqīm(a).
[41]
serto jugo pado (cerios)’ Aad katiko Kame’ ngîrîmke kepado wong-wong niku angin yên minasoke,
مَا تَذَرُ مِنْ شَيْءٍ اَتَتْ عَلَيْهِ اِلَّا جَعَلَتْهُ كَالرَّمِيْمِۗ٤٢
Mā tażaru min syai'in atat ‘alaihi illā ja‘alathu kar-ramīm(i).
[42]
angin niku nano nala’ke sios saos yên dianarnyo, melianke didadeskenyo ma’ kayo serbûk.
وَفِيْ ثَمُوْدَ اِذْ قِيْلَ لَهُمْ تَمَتَّعُوْا حَتّٰى حِيْنٍ٤٣
Wa fī ṡamūda iż qīla lahum tamatta‘ū ḥattā ḥīn(in).
[43]
serto pado (cerios) kaum Tsamud sewaktu dikelapke kepado wong-wong niku: "Beladas-ladasanla kamo’ sampî sesios waktu."
فَعَتَوْا عَنْ اَمْرِ رَبِّهِمْ فَاَخَذَتْهُمُ الصّٰعِقَةُ وَهُمْ يَنْظُرُوْنَ٤٤
Fa‘atau ‘an amri rabbihim fa akhażathumuṣ-ṣā‘iqatu wa hum yanẓurūn(a).
[44]
dades wong-wong niku belaku congkak teadep kêngkênan (perintah) Tuhannya, sampun niku wong-wong niku disamber petir sedeng wong-wong niku ningalnyo.
فَمَا اسْتَطَاعُوْا مِنْ قِيَامٍ وَّمَا كَانُوْا مُنْتَصِرِيْنَۙ٤٥
Famastaṭā‘ū min qiyāmiw wa mā kānū muntaṣirīn(a).
[45]
dades wong-wong niku sesios-sios kali nano angsal tangi serto nano pulo wênten petolongan,
وَقَوْمَ نُوْحٍ مِّنْ قَبْلُ ۗ اِنَّهُمْ كَانُوْا قَوْمًا فٰسِقِيْنَ ࣖ٤٦
Wa qauma nūḥim min qabl(u), innahum kānū qauman fāsiqīn(a).
[46]
serto (Kame’ minasoke) kaum Nuh sedereng niku. Selesernyo wong-wong niku wêntenla kaum yên fasik.
وَالسَّمَاۤءَ بَنَيْنٰهَا بِاَيْىدٍ وَّاِنَّا لَمُوْسِعُوْنَ٤٧
Was-samā'a banaināhā bi'aidiw wa innā lamūsi‘ūn(a).
[47]
serto langit niku Kame’ bangun ngên kekuasoan (Kame’) serto selesernyo Kame’ nian-nian melegokenyo.
وَالْاَرْضَ فَرَشْنٰهَا فَنِعْمَ الْمٰهِدُوْنَ٤٨
Wal-arḍa farasynāhā fa ni‘mal-māhidūn(a).
[48]
serto bumi niku Kame’ hamparke, dades sesaê-saê yên ngamparke (wêntenla Kame’).
وَمِنْ كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُوْنَ٤٩
Wa min kulli syai'in khalaqnā zaujaini la‘allakum tażakkarūn(a).
[49]
serto sedanten sesios Kame’ dadeske bepasang-pasangan supayo niko ngimut keagengan Allah.
فَفِرُّوْٓا اِلَى اللّٰهِ ۗاِنِّيْ لَكُمْ مِّنْهُ نَذِيْرٌ مُّبِيْنٌۚ٥٠
Fa firrū ilallāh(i), innī lakum minhu nażīrum mubīn(un).
[50]
dades begancangla mantû'’ kepado (naati) Allah. Selesernyo kulo sios wong pengesung peringetan yên nampak dari Allah peranti niko.
وَلَا تَجْعَلُوْا مَعَ اللّٰهِ اِلٰهًا اٰخَرَۗ اِنِّيْ لَكُمْ مِّنْهُ نَذِيْرٌ مُّبِيْنٌ٥١
Wa lā taj‘alū ma‘allāhi ilāhan ākhar(a), innī lakum minhu nażīrum mubīn(un).
[51]
serto nano angsal niko ngewêntenke Tuhan yên lian selian Allah. Selesernyo kulo sios wong pengesung peringetan yên nampa’ dari Allah peranti niko.
كَذٰلِكَ مَآ اَتَى الَّذِيْنَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِّنْ رَّسُوْلٍ اِلَّا قَالُوْا سَاحِرٌ اَوْ مَجْنُوْنٌ٥٢
Każālika mā atal-lażīna min qablihim mir rasūlin illā qālū sāḥirun au majnūn(un).
[52]
Ma’ nikula nano wênten sesios rasulpun yên rawû kepado wong-wong yên sedereng wong-wong niku, melianke wong-wong niku ngelapke: "Dio wêntenla tukang sihir atawa wong gilo."
اَتَوَاصَوْا بِهٖۚ بَلْ هُمْ قَوْمٌ طَاغُوْنَۚ٥٣
Atawāṣau bih(ī), bal hum qaumun ṭāgūn(a).
[53]
Napika wong-wong niku saling bepesen tentang napi yên dikelapke niku. selesernyo wong-wong niku wêntenla kaum yên ngeliwati bates.
فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَمَآ اَنْتَ بِمَلُوْمٍ٥٤
Fa tawalla ‘anhum famā anta bimalūm(in).
[54]
dades ngelengosla niko dari wong-wong niku, serto niko selesernyo nano tecelo.
وَذَكِّرْ فَاِنَّ الذِّكْرٰى تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِيْنَ٥٥
Wa żakkir fa innaż-żikra tanfa‘ul-mu'minīn(a).
[55]
serto mantepla ngesung peringetan, kerno selesernyo peringetan niku bemanfaat peranti wong-wong yên mu’min.
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْاِنْسَ اِلَّا لِيَعْبُدُوْنِ٥٦
Wa mā khalaqtul-jinna wal-insa illā liya‘budūn(i).
[56]
serto Kulo nano nyiptoke jin serto wong melianke supayo wong-wong niku ngabdi kepado-Kulo.
مَآ اُرِيْدُ مِنْهُمْ مِّنْ رِّزْقٍ وَّمَآ اُرِيْدُ اَنْ يُّطْعِمُوْنِ٥٧
Mā urīdu minhum mir rizqiw wa mā urīdu ay yuṭ‘imūn(i).
[57]
Kulo nano ngayûni rezki setîtî’pun dari wong-wong niku serto Kulo nano ngayûni supayo wong-wong niku ngesung-Kulo nedo.
اِنَّ اللّٰهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِيْنُ٥٨
Innallāha huwar-razzāqu żul-quwwatil-matīn(u).
[58]
Selesernyo Allah Diola Maha pengesung rezki yên Ngewêntêni kekuatan male kuat nian.
فَاِنَّ لِلَّذِيْنَ ظَلَمُوْا ذَنُوْبًا مِّثْلَ ذَنُوْبِ اَصْحٰبِهِمْ فَلَا يَسْتَعْجِلُوْنِ٥٩
Fa inna lil-lażīna ẓalamū żanūbam miṡla żanūbi aṣḥābihim falā yasta‘jilūn(i).
[59]
dades, selesernyo peranti wong-wong zalim wêntên bagian (sikso) ma’ kayo bagian rencang-recang wong-wong niku (dumin); dades nano angsalla wong-wong niku nedo kepado-Kulo peranti nyepetkenyo.
فَوَيْلٌ لِّلَّذِيْنَ كَفَرُوْا مِنْ يَّوْمِهِمُ الَّذِيْ يُوْعَدُوْنَ ࣖ٦٠
Fa wailul lil-lażīna kafarū miy yaumihimul-lażī yū‘adūn(a).
[60]
dades celakola peranti wong-wong yên kafîr pado dinten yên diancamke kepado wong- wong niku.